The Economist dergisinde çok çarpıcı bir kıyaslama yayımlandı; 1971 yılında dünyanın en hızlı otomobili Ferrari’nin Daytona modeliydi ve saatte 280 kilometre hıza sahipti. Aynı yıl dünyanın en yüksek binaları New York’taki Twin Towers’dı ve 415 metre yükseklikteydi. Yine aynı yıl Intel’in meşhur ilk ticari mikroçipi olan 4004 piyasaya çıkmıştı ve içinde 2.300 tane transistör vardı.
Moore Kanunu
Mikroçip üreticisi Intel’in kurucularından Moore’un adıyla anılan meşhur “Moore Kanunu”nu duymuş olmalısınız: Her iki yılda bir çiplerin işlem kapasitesi ikiye katlanacak diyen kanunu.
Bu kanun uzun süre geçerli kaldı, bugün bile kısmen geçerli, artık tam iki yılda bir değil 2,25 yılda bir çiplerin işlem gücü ikiye katlanıyor. Buna “geometrik artış” deniyor.
Bu doğrultuda 1971’den beri her şey çiplerin gücü kadar büyüseydi, bugün dünyanın en hızlı otomobili ışık hızının yüzde 90’ı kadar hızlı olacak; en yüksek bina ise Dünya ile Ay arasındaki mesafenin yarısına kadar uzanacaktı.
Bugün dünya üzerinde 3 milyar tane “akılı telefon” var. Bunların ezici çoğunluğunun sahip olduğu işlem gücü, 80’li yıllarda koca bir odayı dolduran devasa bilgisayarların işlem gücünden büyük. Bu çarpıcı bir gelişme.
Dijital ve sosyal medya stratejileri
Dijital dünyada gelişmelerin ise yaklaşık yüz yıllık bir tarihi var. 1900’lerin başında ilk radyodan sonra telefon, televizyon, araç ve cep telefonlarından artık günümüzde giyilebilir teknolojilerden hologram teknolojisine kadar yenilikleri görüyoruz.
Teknoloji geliştikçe bu teknolojileri kullanan kuşaklarda gelişti ve değişti; “Dijital Yerliler”, “Dijital Kaçaklar”, “Dijital Göçmenler” gibi gruplar oluştu. En genç kuşak olan 2000 sonrası doğumluların ileride çalışacağı mesleklerin yüzde 65 henüz var olmayan meslekler. Pazarlamada single, multi pazarlamadan sonra birbirine bağlı birçok kanal ile yapılan omni pazarlama kullanılmaya başlandı. C&A mağazada askılar monte ettiği teknoloji ile ilgili o ürünün webde kaç like aldığını müşterilere gösteriyor. “endlessFAIRS”ta dijital ortamda fuar alanı satın alabiliyorsunuz. Günümüzde akıllı telefon kullanıcıların yüzde 80’i telefonları ile uyuyor ve çoğunluğun uyandığında yaptığı ilk iş e-maillerine bakmak.
Günümüz dijital ortam kullanıcılarının en büyük özelliği paylaşmayı çok sevmeleri, haliyle çok fazla bilgi/içerik etrafta dolaşmış oluyor ve bunların içinde kayboluyoruz. Dolayısıyla Big Data önümüzdeki günlerde daha da önem kazanacak. Youtube’da içerik üreten “Youtuber”ların sayısı da giderek artacak ve 2020’de paylaşılan içeriğin yüzde 80’inin video olması bekleniyor. Hatta sanal ortam giysi, çanta vb. denene biliyor.
3 boyutlu yazıcılar çıktı ve hayatımıza çok çabuk girdi, yakın zamanda tatile giderken bavul yerine yanımızda bir USB götürüp eşyalarımızı gittiğimiz yerde üretebileceğiz. “Real time marketing” ile firmalar mağazalarına yakın olduğunuzu öğrenip size ürün önerebiliyor, hatta Meatpack gibi bunu radikal indirimler ile yapanlar var.
Bu teknolojileri kullanan yeni nesil çok farklı özellikleri var, çoğunluğu kendi işini yapmak istiyor. Ayrıca bu nesil anında olsun istiyor; “Love it, Want it, Now”. Doğal olmayan şeyleri ve sınıflandırmaları sevmiyorlar ve çabuk sıkılıyorlar. Eskiden çok iş değiştirenlerin özgeçmişlerine bile bakılmazken, şimdi tercih sebebi oluyorlar.
Dijital Pazarlama
Dijital pazarlama çok fonksiyonlu çakı gibidir, işimize yarayacak birçok alet olmalı ama abartılı olmamak şartıyla. Günümüz satış pazarlama dünyasından satıcının anlattığı “Pull” modelinden çok, alıcının zaten ürünü tanıdığı “Push” modeli daha çok gerçekleşiyor. Haliyle stratejilerimizi bu doğrultuda yapmakta fayda var.
Dijital Pazarlama stratejileri; Araştırma, Görünürlük, Büyüme ve Ölçümleme olmak üzere dört aşamadan oluşmaktadır. Araştırma aşamasında özellikle hedef kitlemizin kim olduğunu ve ne istediğini bilmemiz gerekiyor. Google Trend ya da Mention gibi sosyal medya takip araçları ile çok detaylı analizler elde edilebilir. Örneğin “diyet” kelimesini Türkiye bölgesinde aradığınızda tahmin edeceğiniz gibi yaza hazırlık ayları olan Nisan-Mayıs aylarında yoğun çıkarken, yine “diet” kelimesini Amerika bölgesinde aradığımızda yeni hedeflerin belirlendiği yeni yıl başlangıcında yoğunluk buluruz. Ya da hediye kelimesi bizde 14 Şubat, Anneler günü, yılbaşı ve Babalar gününde artarken, gift Amerika pazarında sadece yılbaşında artıyor. Yani arama motorları ile sektörümüzde, bölgemizde çok detaylı araştırmalar yaparak çeşitli bilgilere ulaşabilir ve stratejilerimizi bu doğrultuda hazırlayabiliriz.
İçerik Kraldır
“İçerik Kraldır” Dijital dünya var olduğundan beri bu kural ve sanırım değişmeyecek. Bu dünyada ayak izimiz bırakmak, yani görünür olmak için içerik en önemli faktör. İçerikte olmazsa olmaz üç şey; kendimizi, sektörümüzü anlatmalıyız ve bizden bağımsız içerikler yayınlamalıyız. Örneğin Redbull, kendi ürünlerinin yanı sıra aksiyon sporlarını içeriğine dahil ederken, Four Seasons Magazine seyahat, fotoğrafçılık vb. içerikler de yayımlamakta. Bayer’in sponsor olduğu Kadın Sağlığı TV de başka iyi bir örnek uygulaması.
Blog
Dijital ortamda, özellikle bireysel pazarlama için en çok tercih uygulama bloglar. Yazı ekleme ve çıkarmanın kolay olması, indekslemenin kolay olması ve RSS reader aboneliğini kolaylığından dolayı çok tercih ediliyor. Blog açmak için genel ya hazır blog şablonları tercih ediliyor, ya websitesi platformları kullanılıyor ya da sıfırdan yeni yapılıyor. Blogta görsellik, süreklilik ve güncel içerik çok önemli. Hatta bu ihtiyaçtan dolayı artık çoğu dergi işi yapanlar şimdi profesyonel bloglar için içerik üretme hizmeti veriyorlar. Bir blogta olması gereken özellikler;
- Özgün içerik
- Trend takibi
- Satıştan çok eğitim
- Uzman görüşleri
- Dikkat çekici başlık ve görseller
- Süreklilik
- Promosyon
Web sitesi
Eskiden bir firma büyük paralar harcayarak bir web sitesi yaptırır ve uzun süre bu web sitesini kullanırdı, ancak ilk yapıldığı dönem sonrası güncelliğini yitirirdi, sonra tekrar yapılırdı vb. Artık firmalar web sitesi yaptırıyor, ancak aynı zamanda bakım anlaşması vb. ile bu siteler sürekli güncellenip geliştiriliyor. Ayrıca günümüz web sitelerinde olması gereken en önemli özellik mobil uyumlu olması. Ayrıca eskiden genelde web adresi ile ana sayfaya ulaşılıp buradan yönlendirme oluyordu. Şimdi ise arama motoru ile ulaşımdan dolayı herhangi bir sayfadan ziyaret başladığı için her sayfanın ana sayfa kadar iyi olması ve sayfanın navigasyon özelliğinin iyi çalışması gerekir.
Mikro site
Bazen bir firmanın bir ürünü vurgulamak üzere ana web sayfasına ilave olarak o ürün ya da hizmet ile ilgili ayrıca mikro site yapması söz konusu olabilir. Böylece yeni ürün ana sayfa içerinde kaybolup gitmekten kurtulur. Kurumsal duruş açısından bir fayda kazandırabilir. Ayrıca SEO’da da avantaj sağlar. Örneğin şu an Çelik Motor’un yeni ürünü Sportage için yaptığı yeni web sayfası gibi.
Sayfa tasarımda renkler önemli, kurumsal renkler kullanılmalı, gerekirse A, B testi uygulanabilir. Çünkü eskiden 8 saniye olan site hakkındaki ilk yargı süresi 3-4 saniyelere düştü, site bizi çok iyi anlatmalı.
SEO
Müşteriler ve kullanıcılar için yapılan sayfalar için en önemli olay arama motorlarında üst sıralarda çıkmak. Dolayısıyla bununla ilgili artık yeni hizmetler – hatta meslekler (SEO uzmanı) – ortaya çıkmaya başladı. Ancak ne yapılırsa yapılsın Google manipüle edilme riskinden dolayı üste çıkma anahtarını paylaşmıyor. Bunun yerine; benim görevim en çok arananları üste çıkarmak, yeter ki içerik üreten ve arayan işini doğru yapsın diyor. SEO için olmazsa olmazlar;
- Google Search Console kaydı olmalı
- İçerik (Keywords)
- Adres (URL)
- Gizli İçerik (Meta data)
- Güncellik
- Kullanıcı Deneyimi
- Backlinks
Mobil Strateji
Bir web sitesi için mobil uyumluluk çok önemli ve hatta giderek muhtemelen daha da önem kazanacak. Dolayısıyla belki de web sitesini mobil site olarak tasarlayıp web’e aktarmak daha avantajlı olabilir. Bu yüzden hazırlanacak sitenin Dynamic ya da Seperate yerine Responsive olması daha doğru bir tercih olabilir. Hatta mobil site çeşitli programlar ile mobil uygulamaya dönüştürülebilir. Mobil uyumluluk için kriterlerden bazıları;
- Performans
- Navigasyon
- Parmak dostu
- Okunabilirlik
- Teknoloji
- Kesintisizlik
- “User experience designers”
- Lokasyon
Sosyal Medya
Sosyal medya araçları biraz saman alevi gibi, bugün popüler olan bir sosyal medya aracı bakarsınız bir anda ortadan kaybolmuş. Dolayısıyla odağımız sosyal medya yerine kendi web sitemiz olmalı ve CRM’e odaklanmalıyız. Ancak yine ihmal etmememiz gereken ve yok varsayamayacağımız sosyal medya da olmaz olmazlar aşağıdaki gibi;
- Bilinirlik
- İmaj
- Community
- Etkileşim
- Etkin Takipçiler
- Bilgi Liderliği
- Viral Etki
Sosyal medyada ne kadar takipçimiz olduğu çok önemli değil, bir paylaşım yaptığımız takipçilerin zaten hepsini bu paylaşımı göremiyor. Görenlerin de bir kısmı bunu beğeniyor, beğenenlerin bir kısmı tıklıyor ve sonuçta paylaşan ise bir elin parmaklarını geçmiyor. Dolayısıyla az ama öz bağlantı bazen daha iyi olabilir. İş size sosyal medyada uzak durmanız tavsiye edilen 7 günah;
- Az veya fazla paylaşmak
- Fazla promosyon
- Dinlememek
- Her trendin peşinden koşmak
- Bir ajandaya sahip olmamak
- Kurumsal dili netleştirmemek
- Etkileşimden çok beğeniye oynamak
Facebook için tavsiyeler
- Kişisel profil ile kurumsal sayfa ayrı olmalı
- Tasarım
- Menü düzeni
- Görseller
- Zamanlama
- @isim & tag
- Öne çıkarma
Twitter için tavsiyeler
- Daha hızlı
- Mention (@isim)
- Hastag (#Konu)
- Retweet
- Adres kısaltma
- Listeler
- Anketler
Her sosyal ağın kendi özgü kullanıcı kitlesi, karakteristiği, içeriği vb. vardır. Daha çok profesyonel iş çevreleri tarafından kullanılan Linkedin’de, zaman zaman farklı içerik paylaşan kullanıcılar diğer kullanıcılar tarafından uyarılmakta hatta bağlantılarından çıkarılmakta. Dolayısıyla bireysel olarak profilinizin düzgün gözükmesinde ve paylaşılan içeriklere dikkat edilmesinde fayda var. Ayrıca Linkedin’e sadece iş aramak için kayıt olunuyor gözüyle bakmak ta yanlış, bugün ABD Başkan’ı Obama’nın bile Linkedin sayfası var. Linkedin’deki durumunuzu görmek için “Linkedin Social Selling Index”i kullanabilirsiniz. Tavsiyeler;
- Kişisel markanızı oluşturun
- Bağlantı kurun
- Trendleri takip edin
- Sohbetin parçası olun
- Fikir öncülüğü yapın
- Samimi ilgi gösterin
- Etkileşimi ölçümleyin.
Sonuç
Günümüzde bilgisayar, tablet, mobil cihazlar, akıllı saatler, yaratıcı kodlama teknikleri, artırılmış gerçeklik, yapay zeka, giyilebilir teknoloji, 3D yazıcılar gibi etrafımızı saran teknolojiye ve dijital dünyada etkin birey olmak kaçınılmaz bir gerekliliktir. Haliyle güncel ve gelecek teknolojilerde, işimiz, yaşımız(ve kuşağımız), sosyo-ekonomik konumumuz, hayat tarzımız, inanç ve görüşlerimiz ne olursa olsun yer almak zorundayız.
Son olarak bir tavsiye ile bitireyim; Avrupa’nın önce gelen sanat merkezlerinden Barbican Centre’ın hazırladığı, Zorlu PSM’de ziyaret edebileceğiniz “Dijital Devrim (Digital Revolution)” sergisi hem teknoloji nostaljisi yapmanıza hem de teknoloji ile sanatı bir araya getiren eserlerden ilham almanıza imkan sağlıyor. Sergiyi 12 Haziran 2016 tarihine kadar ziyaret edebilirsiniz.
Saygı ve sevgilerimle
Osman Kaya
Kaynaklar
- İsmet Berkan – Hürriyet Gazetesi
- Mustafa İçil – Seminer Notları